Historische route bord 11

In Berg en Dal zijn in de laatste 50 jaar enkele markante gebouwen verdwenen. Hiervoor is nieuwbouw in de plaats gekomen. De afgebroken gebouwen hebben decennia lang dienst gedaan als woning of hebben een belangrijke maatschappelijke functie bekleed.

In het jaar 1859 ontstonden de eerste plannen om de weg van Nijmegen via het gehucht Berg en Dal naar Wyler te verbeteren. Daar de kosten voor de stad Nijmegen voor de verbetering te hoog waren, werd er een commissie in het leven geroepen om een tolheffing in te stellen. Zo lezen wij in de Nijmeegse Courant van 21 Maart 1863: “Verpachting van den Tol op de Kleefsche baan …. Het Regt van Tolheffing op de oude Kleefsebaan, met bevoegdheid tot verplaatsing van den Tolboom, vanaf het huis van de Weduwe Van Rijswijk tot aan Hend Nilissen “. Het recht om tol te heffen werd verpacht voor periodes van 3 jaar. In 1892 werd P. van Haalen de nieuwe tolgaarder. Het tarief bedroeg 15 cent. In 1903 gingen er stemmen op om de tol op te heffen. Maar de tol bracht de gemeente Nijmegen ongeveer 1.200 gulden per jaar op. Dit was destijds een aanzienlijk bedrag. Zelfs de ANWB ging zich in 1906 inzetten voor een tolvrije Oude Kleefsebaan.

Ondanks de vele protesten bleef de tol nog bestaan. De tol was eerst bij het café van P. van Haalen (ter hoogte van de voormalige R.K. kerk, paneel 1). In 1910 werd te tol verplaatst naar café Verheijen (nu Residentie De Meerberg). Besparen op tolgelden was een geliefde bezigheid. Fusten bier werden van de ene kar onder de slagboom doorgerold om daarna hun weg te vervolgen met een ander vervoermiddel. Caféhouder Hendrik Verheijen werd de tolbaas. Zijn broer Cornelis Verheijen, die daar ook woonde, was fotograaf die veel toeristen “op de gevoelige plaat” vastlegde. Op 31 december 1930 werd de Berg en Dalse Tol definitief opgeheven.

Pension Bergoord van lag aan de oostzijde van café De Tol. In 1954 werd het geheel opgeknapte pand heropend als dependance van Val Monte. Het pand werd ook verhuurd voor de opvang van gerepatrieerde Nederlanders uit Indonesië. Aansluitend kwam Friden als huurder in beeld.

Bronnen: Delpher

Verdere informatie: www.erfgoednetbergendal.nl