‘Het is geen hobby, maar het in stand houden van een traditie.’
731
RENE PENNOCK ( Gelderlander van 22-12-2022)
Twaalf vrijwilligers bouwen ieder jaar de kerststal aan de Oude Kleefsebaan in Berg en Dal. Al 33 jaar. “Het is geen hobby”, zegt Ton Strijbosch (74), “maar het in stand houden van een traditie.” Tien eurocent in de geldgleuf en alles komt één minuut tot leven: de bouwlamp gaat uit, de lichtjes aan, kerstmuziek klinkt, Maria draait, Jozef schudt zijn hoofd, de ezel steekt zijn kop naar buiten en de kameel knikt. “De herders bewegen ook, maar dat is even kapot. Ze wilden niet stoppen”, zegt Hennie Vierstaete (73), “ik kijk er morgen naar.”
Er is in de loop der jaren door veel mensen aan de stal gewerkt en verbeterd. “Johan ter Woorst heeft de dieren en de poppen gemaakt”, vertelt Strijbosch. “Hij had ook een bedoeïentent, maar die kon niemand opzetten nadat hij vertrokken was. Toen hebben we deze stal gebouwd. Germ Meijer maakte de bewegende delen: een wasmachinemotor beweegt Maria en Jozef en de beesten worden door ruitenwissermotortjes aangedreven.” “Het is een wirwar van snoeren, stekkers en stopcontacten en er is altijd wel iets wat niet functioneert. Elk jaar weer een hele puzzel”, zegt Vierstraete.
De kerststal heeft grote tegenslagen gekend. “Er zijn diverse malen schapen gestolen”, vertelt Theo Leether (64). “Eéntje vonden we terug, opgeblazen met vuurwerk. Een herder vonden we terug op de kerstbomenbrandstapel. We hebben nu alles verankerd.” “De wijkagent zei nog: ‘Waarom zet je die stal dan ook langs de openbare weg?’ Maar ja, dat is toch het hele idee? Dat iedereen er langskomt en ‘m ziet?”, zegt Strijbosch verontwaardigd. “Je vraagt je dan wel af: waar doen we het voor?”, zegt Vierstraete. Maar dat de stal nog ongekend populair is, blijkt uit de opbrengst: vorig jaar werden er 1300 dubbeltjes ingegooid. “Maar dan maakt buurman Theo het kistje wel elke dag meermaals leeg”, benadrukt Vierstraete. “Het lijkt misschien wel allemaal ouwe meuk”, lacht hij, “maar kinderen zijn er niet bij weg te branden. Daar doen we het voor!” “Volwassenen denken aan vroeger”, zegt Leether. “de aapjesbox bij de V&D bijvoorbeeld.”
De kerststal is nog te zien tot 6 januari. Neem tien centstukken mee! Er staan twee filmpjes op YouTube. Zoek op ‘kerststal berg en dal’.
Meer veiligheid op de weg in Berg en Dal, bewoners blij
1125
28-12-2023
Automobilisten die door Berg en Dal rijden, moeten binnenkort het gaspedaal even loslaten. In Berg en Dal ‘Beneden’ komt een 30-kilometerstrook van een kleine 400 meter. Tegelijkertijd wordt het tijdens de spits verboden op de Oude Holleweg te rijden.
De maatregelen zijn een succes voor Dorpsagenda Berg en Dal, een samenwerkingsverband van burgers en verenigingen dat bij de gemeente dorpsbelangen behartigt. De groep pleit al jaren voor een veiliger omgeving op en langs de Oude Kleefsebaan, de doorgaande weg door het dorp.
De omgeving wordt door dorpsbewoners met name gevaarlijk geacht voor jonge kinderen die naar, bijvoorbeeld, de basisschool en tennisbanen willen. ,,De weg is steeds drukker geworden en kinderen laat je die niet zelfstandig oversteken”, zegt Dennis Heemstra van de Dorpsagenda. ,,Door die situatie merk je ook dat kinderen eigenlijk alleen in hun eigen wijk afspreken, terwijl er ook vriendjes aan de overkant van de weg wonen.”
De Dorpsagenda leverde daarom voor Beneden Berg en Dal (het dorpsdeel dat het dichtst bij Nijmegen ligt) een plan met elf verkeerstechnische verbeterpunten in. Burgemeester en wethouders nemen die nu helemaal over. Dat is ook een beetje om wat goed te maken, zegt wethouder Irma van de Scheur. ,,Dit heeft allemaal veel te lang geduurd en er zijn, mede ook door personele wisselingen, door de gemeente beloftes niet nagekomen. We gaan nu zo snel mogelijk aan de slag.”
De maatregelen betreffen aanpassingen aan zowel de Oude Kleefsebaan, de Oude Holleweg als de Molenbosweg. Op diverse plekken komen drempels, zebrapaden en wegversmallingen. Ook op de Molenbosweg wordt, vlakbij de Oude Kleefsebaan, over een klein stukje de maximumsnelheid ingeperkt.
Opvallend is het instellen van een inrijverbod op de Oude Holleweg. Dat moet sluipverkeer tussen Beek en Berg en Dal tijdens de spitsuren tegengaan. De éénrichtingsweg naar Berg en Dal mag dan tussen zorginstelling Kalorama in Beek en hotel Val Monte in Berg en Dal niet meer worden gebruikt tijdens de ochtend- en avondspits. Het verbod wordt met borden aangegeven. Minder verkeer vanaf de Oude Holleweg scheelt een hoop onveilige situaties ter hoogte van de Oude Kleefsebaan, stelt Heemstra.
Diens Dorpsagenda bepleit een 30-kilometerzone in Boven Berg en Dal. Ook zou daar, ter hoogte van de Kerstendalseweg en Nieuwe Holleweg een rotonde moeten komen. Voor zo’n grote en dure ingreep moet de club echter bij de gemeenteraad aankloppen, stellen burgemeester en wethouders. Heemstra vertrouwt erop dat de maatregelen er komen.
Leo Klaassen
Nieuwe Website
289
Op woensdagavond 2 november wordt deze nieuwe website gepresenteerd om 20.00 uur in Kerstendal.
Onzekerheid in Berg en Dal: gaat de Oude Kleefsebaan dan toch niet op de schop?
1350
Nog geen half jaar geleden ging in Berg en Dal de vlag uit. Na jarenlang getalm besloot de gemeente op en bij de Oude Kleefsebaan álle verkeersmaatregelen te nemen die dorpsbewoners wensen om de omgeving veiliger te maken. Maar nu is er twijfel: de belangrijkste ingrepen gaan mogelijk niet door.
Leo Klaassen 18-06-24, 17:28
Gebroken beloftes, jaren van getreuzel: de gemeente Berg en Dal stond er vorig jaar niet goed op bij de leden van Dorpsagenda Berg en Dal. Nog steeds was er niets gebeurd om de Oude Kleefsebaan, de weg die het dorp doorklieft, veiliger te maken.
‘Om wat goed te maken’ zou de gemeente nu daarom zo snel mogelijk alle wensen inwilligen, zei wethouder Irma van de Scheur. Drempels, een inrijverbod op de Oude Holleweg, wegversmallingen; alles zou er komen. En de Oude Kleefsebaan zelf zou over een paar honderd meter als een 30 kilometerzone worden ingericht, zodat kinderen veilig kunnen oversteken.
Vertragingen
Maar dat laatste gaat misschien toch niet door. Want in hun enthousiasme hadden burgemeester en wethouders er niet bij stilgestaan wat drempels en wegversmallingen voor auto’s en bussen betekenen. Om en om op elkaar wachten, dat levert volgens verkeerswethouder Ria Barber vertragingen op. „Ik ben nog niet helemaal bijgepraat over het onderzoek, maar die zijn kennelijk behoorlijk”, zegt ze.
Als je weet dat de bus bij halte Hamer wel twee tot zeven minuten staat te wachten om weer op schema te komen, is er gewoon voldoende ruimte voorDennis Heemstra, Dorpsagenda Berg en Dal
En dus gaat de voet even op de rem. Dit tot chagrijn van Dorpsagenda Berg en Dal. Dit samenwerkingsverband van burgers en verenigingen presenteert in dorpshuis Kerstendal juist deze woensdagavond de ‘dorpsagenda’, een lijst met behoeften, wensen en plannen voor het dorp waaraan – mede vanwege corona – járen is gewerkt. De verkeersingrepen spelen daarin een grote rol.
Volgens woordvoerder Dennis Heemstra van Dorpsagenda valt de vertragende werking van de ingrepen alleszins mee en moet het collegebesluit gewoon worden uitgevoerd: „Het gaat gemiddeld om tien à twintig seconden, is mij op het gemeentehuis verteld. Als je weet dat de bus bij halte Hamer wel twee tot zeven minuten staat te wachten om weer op schema te komen, is er gewoon voldoende ruimte voor.”
Inloop
Heemstra praat belangstellenden woensdagavond tijdens een inloopbijeenkomst bij over de verkeerswensen in het dorp. Collega’s doen hetzelfde over talloze andere onderwerpen in de agenda. Hoe kunnen evenementen bijvoorbeeld beter aan de man worden gebracht, of welke vorm moet een gewenst nieuw jongerenhonk krijgen? Ook kunnen successen al worden gevierd: de eerder genoemde verkeersmaatregelen die al wel zijn genomen bijvoorbeeld, de aanleg van parkeerplaatsen bij de basisschool, of de honderden deelnemers aan de dorps-app.
De inloop in Kerstendal is woensdag 19 juni van 19.00 tot 22.00 uur.
Opening Formule 1 seizoen
1240
Straks kun je wonen, uit eten én naar de dokter in Berg en Dalse kerk, misschien keert zelfs de uitkijktoren terug
De Heilig Hartkerk in Berg en Dal heeft een nieuwe eigenaar. Buurman Max Krol bouwt een medisch centrum, appartementen én een restaurant op het terrein. En grote kans dat de nostalgische uitkijktoren van de Sterrenberg in Beek er terugkeert: ,,Dit is er de ideale plek voor.”
Leo Klaassen 19-06-24, 15:06
Krol woont vlak bij de kerk aan de Oude Kleefsebaan en is ook eigenaar van het naastgelegen landgoed en kasteeltje De Wychert. Daarin houdt zijn schoenenfabriek Nimco kantoor. Het liefst zou hij het kerkterrein weer als parktuin inrichten, zoals het vroeger hij de Wychert hoorde. Maar het kerkbestuur eist dat de koper van de kerk het terrein als een verbindende plek tussen Beneden en Boven Berg en Dal ontwikkelt.
Ook als we er met die partijen niet uit komen, krijg ik het makkelijk vol, Max Krol, Nieuwe eigenaar kerk Berg en Dal
De ondernemer wil nu de kerk slopen en vervangen door twee gebouwen. In het grootste pand (drie hoog) moet een ‘medisch centrum’ komen met daarboven appartementen. Daarnaast komt een langwerpig gebouw met daarin horeca. Restaurant Pur Sanh uit Berg en Dal heeft al serieuze interesse. ,,Dat pand zal wat moderner worden dan het medische centrum, denk ik”, zegt Krol. ,,Ik wil aan de kant van De Wychert een wat klassiekere stijl, iets wat een beetje tijdlozer is.”
Krol hoopt op de Berg en Dalse huisartsen en zorggroep ZZG als ‘hoofdbewoners’ van de benedenverdieping. De laatste huist nu al tijdelijk in een vleugel van de kerk. ,,Maar ook als we er met die partijen niet uit komen, krijg ik het makkelijk vol. Fysiotherapeuten, sportscholen: er is veel interesse.”
Hart van Berg en Dal
Krol en het parochiebestuur – met instemming van het bisdom – zetten deze week hun handtekening onder het koopcontract. Parochiebestuurder Jos Verstegen is tevreden: de ‘sociaal-maatschappelijke’ functie die de kerk voor ogen heeft komt er, zegt hij. Het plan is zelfs ‘Het hart van Berg en Dal’ gedoopt. ,,De horeca moet liefst ook een plek worden waar mensen overdag terechtkunnen, even een ijsje gaan halen en elkaar ontmoeten.”
De hoop van dorpshuis Kerstendal om mét de school op het kerkterrein te gaan bouwen om veel centraler in het gespleten dorp te zitten, wordt niet vervuld. Beide zouden ze, volgens gemeentelijke normen, dan veel ruimte moeten inleveren. Bovendien: andere dorpen en scholen gaan de komende jaren nog vóór op de begroting van Berg en Dal.
Uitkijktoren
En dan is er nog het plan om de uitkijktoren van de Sterrenberg in Beek te herbouwen. De kwestie is op zijn zachtst gezegd veelbesproken. Vastgoedmagnaat Raf Terwindt sloopte in 2007 de toeristische toren uit 1909 en het ernaast gelegen pannenkoekenrestaurant om op die plek een Toscaanse villa te bouwen. Hij beloofde daarbij zwart op wit hem even verderop te herbouwen en beperkt voor publiek open te stellen. Dat gebeurde echter nooit , de kwestie verzandde juridisch en politiek, en de materialen werden per ongeluk ook nog eens door een sloper meegenomen.
Vervolgens waren er diverse locaties in beeld om de toren met nieuwe materialen op te bouwen, tot in Millingen aan toe. En nu is het kerkterrein beschikbaar als de ‘ideale plek’, zegt Verstegen. ,,Dit is het hoogste punt in de omgeving en je kijkt straks prachtig de polder in.”
Betalen
Wie de toren gaat betalen, is nog de vraag. Krol is het niet van plan, zegt hij, ,,maar misschien kan er iets als een crowdfunding komen.” In het verleden deed Terwindt diverse toezeggingen aan de herbouw mee te betalen. Nu reageert hij nog terughoudend: ,,Het is allemaal vers van de pers. Ik heb er nog helemaal niet over nagedacht.”
De oorspronkelijke uitkijktoren was 17 meter hoog. Of er eventueel een exacte kopie komt, is niet duidelijk. Krol spreekt over het creëeren van ‘een soort uitkijkpunt’. Ook komt er bij de weg een Mariakapelletje te staan.
Van boom tot Romeins eerbetoon: houtkunstenaar zaagt een uniek gezicht in Berg en Dal
1296
Het wordt een kunstwerk dat je moeilijk kunt negeren: langs de drukke Oude Kleefsebaan zaagt Sander Boom een ‘Romeins’ gezicht van haast 4 meter hoog. Het origineel ligt in Leiden, maar komt uit Berg en Dalse bodem.
Leo Klaassen 25 mei 2024
Ja, eeuwig zonde natuurlijk, dat die inlandse eik van meer dan twee eeuwen oud ziek was en is gerooid. Maar wát een buitenkans om van de metersdikke stam die er nog staat een kunstwerk te creëren zoals hij dat nog nooit heeft gemaakt, zegt ‘woodcarver’ Boom. Het is een manier om zo’n kanjer een tweede leven te geven.
Ik maak het niet helemáál precies na. Dan zouden voorbijgangers geen idee hebben wat ze zienSander Boom
Boom won wereldwijd al prijzen met zijn boomzaagwerken. Hij zaagde beroemde kunstwerken na als Het laatste avondmaal van Da Vinci en De Nachtwacht van Rembrandt, creëerde in Italië heiligenbeelden en door heel Nederland toverde hij uit boomstammen ontelbare dieren tevoorschijn. Zoals ook een paar honderd meter verderop, waar aan de Oosterbergweg een indrukwekkende pauw in een tuin staat. „Zulke dieren doe ik haast uit mijn hoofd”, vertelt Boom. „Maar dit is totaal nieuw voor me. Het is in het echt maar een centimeter of twintig groot en op de foto’s weet je amper waar je eigenlijk naar kijkt.”
In Berg en Dal maakt Boom een rijk versierd oor van een Romeinse kan na, met daarop een vrouwengezicht. Een mal daarvan werd meer dan tachtig jaar geleden gevonden bij opgravingen op de Holdeurn in Berg en Dal, waar de Romeinen grote pottenbakkerijen hadden. „Ik maak het niet helemáál precies na. Dan zouden voorbijgangers geen idee hebben wat ze zien. Ik geeft het gezicht daarom meer vorm.”
Aquaduct
Behalve bij de Holdeurn zelf is er geen betere plek te verzinnen voor het eerbetoon aan Romeins vakmanschap. Het kunstwerk staat pal naast de sporen van het Romeinse aquaduct, een rijksmonument. Regelmatig stopt er nu een fietser of wandelaar om een foto van Booms werkzaamheden te maken. Dat kan best veilig: het fietspad en een deel van de weg zijn vanwege wegwerkzaamheden afgezet.
Het was een gezellige ochtend met 7 deelnemers. Er werd hard gewerkt naast het kletsen. En ieder ging met een mooi kunstwerk naar huis.
Vijftig stoelen verdwenen al naar Zyfflich, maar wat moet Berg en Dal met de rest van zijn enorme kerk?
927
Wel zeshonderd gelovigen kunnen er in de Onze Lieve Vrouw van het Heilige Hart in Berg en Dal. Maar omdat er nog maar dertig kwamen, ging het gebouw in februari op slot. Deze zomer betrekt de wijkverpleging de sacristie en het parochiezaaltje. Ondertussen willen wel twintig gegadigden ‘iets’ met de kerklocatie.
Leo Klaassen Gelderlander van 06-06-23,
Het parochiebestuur, dat ook nog kerken bestiert in Nijmegen, Malden en Heilig Landstichting, wil nog dit jaar een knoop doorhakken over de toekomst van het kerkgebouw en het ruime voetbalveld aan grond aan de Oude Kleefsebaan waar het op staat. Het plekje tussen de beide dorpsdelen ‘boven’ en ‘beneden’ – dichter bij Nijmegen – blijkt in elk geval gewild genoeg. Onder projectontwikkelaars én dorpsbewoners.
Theater
,,Er hebben zich het afgelopen jaar wel twintig partijen gemeld die interesse hebben”, zegt Jos Verstegen, de penningmeester van de parochie Heilige Drie-eenheid. ,,De ene wil woningen bouwen, de andere een soort bejaardenhuis, of zelfs een theater en een ruimte voor uitvaarten.”
Een woonwijk, die zal er niet komen. Dat wil de gemeente Berg en Dal niet in het stuwwallandschap waarin het kerkgebouw uit de jaren 60 staat. Maar een beetje wonen, in combinatie met een laag gebouw met een ‘sociaal-maatschappelijke functie’, dat kan misschien wel.
Dat sociaal-maatschappelijke, dat is een voorwaarde die de parochie van begin af aan al heeft gesteld aan een nieuwe ontwikkeling. Berg en Dallers hebben met geld en vrijwilligerswerk de kerk gebouwd en in stand gehouden, en ze mogen daar wat voor terugkrijgen, vindt het kerkbestuur.
Helemaal zonder slag of stoot gaat dat niet: één kerkbestuurder stapte op omdat hij vindt dat de arme parochie te weinig haar best doet een fatsoenlijke prijs voor de kerk te krijgen.
,,Dat betreuren we, maar er is meer in het leven dan geld alleen”, zegt kerkbestuurder Martin Lange. ,,Hoeveel mensen namen hier in de kerk wel niet afscheid van een naaste, zijn hier gedoopt? We willen iets voor de gemeenschap creëren. Maar we verkopen de kerk echt niet te goedkoop: dat laat de bisschop ook niet toe, hè.”
De bestuurders hopen dat er op het terrein een kapelletje kan komen waar parochianen elkaar kunnen blijven ontmoeten. Het Christusbeeld dat buiten staat, blijf in elk geval.
Dorpshuis en school
Eén concreet idee voor de toekomst van de kerk waart al meer dan een jaar rond. Dorpshuis Kerstendal zit in een veel te groot en weinig duurzaam jasje en wil op de kerklocatie, samen met de school en de kinderopvang, wel een nieuwe plek krijgen. Dan liggen die voorzieningen veel centraler en kunnen en op de oude stek woningen komen.
Onderzoek, betaald door de provincie, wijst volgens voorzitter Anne Houterman uit dat dorpsbewoners dat wel zien zitten: ,,Maar voor het zover is, ben je zo vijf jaar verder, dus we gaan Kerstendal nog wel wat verbouwen.”
Hoogste bieder
Slopen – parochiaal penningmeester Verstegen geeft het huidige kerkgebouw weinig kans te ontsnappen aan de kogel – en bouwen zal dus nog lang duren. Maar de parochie wil wel dit kalenderjaar duidelijk hebben welke kant het op gaat met de kerk.
,,Er komt nu wel wat druk op te staan”, zegt Lange. ,,Het is niet te doen om als vrijwilligers maar met dit gebouw bezig te blijven. We willen dat geïnteresseerden nog dit voorjaar concreter worden met hun plannen en ook de gemeente zal moeten zeggen wat ze met deze plek wil. Wie weet draait het er wel op uit dat de kerk toch gewoon naar de hoogste bieder gaat.”
Uitvalsbasis
Ondertussen is het niet helemáál stil in en rond het kerkgebouw. De nieuwe pastoor Harald Spiertz bestiert de parochie voorlopig vanuit de pastorie naast te kerk en houdt zo een oogje in het zeil tegen vandalen. En op 1 juli verhuist de wijkverpleging van ZZG Zorggroep haar Berg en Dalse uitvalsbasis van het terrein van het voormalige zorgcentrum De Vijverhof voorlopig naar de kerk. De sacristie, de ‘kleedkamer’ van de pastoor, wordt een kantoortje.
En ondertussen wordt er gezocht naar een bestemming voor het interieur van de kerk. Er zijn weinig kerken meer over die nog behoefte hebben aan, bijvoorbeeld, heiligenbeelden. Maar inmiddels hebben vijftig kerkstoelen hun weg gevonden naar de kerk in het Duitse Zyfflich (,,Voor een tientje per stuk. Dat vonden ze nog best duur”, zegt Verstegen) en vindt het orgel mogelijk zijn weg naar Oost-Europa.
Voor de corpus, het kunstwerk dat het lichaam van Christus in de kerk verbeeldt, wordt gehoopt op een plekje op de Berg en Dalse begraafplaats. Verstegen: ,,Daar puzzelen we nog op. Het lastige is dat het een bronzen beeld is, en dus diefstalgevoelig.”
